Çanakkale’de Ulaşım Düğümü: Çalıştay Masasında Çözüm mü Aranıyor

Çanakkale’nin kanayan yarası trafik ve ulaşım sorunu, bu kez sahada değil, DoubleTree By Hilton’un klimalı salonlarında masaya yatırıldı. Vali Doç. Dr. Ömer Toraman, Belediye Başkanı Muharrem Erkek ve ÇOMÜ Rektörü Prof. Dr. R. Cüneyt Erenoğlu’nun katılımıyla gerçekleşen çalıştayda "sürdürülebilir ulaşım" ve "akıllı projeler" vurgusu ön plandaydı. Ancak kamuoyu, süslü akademik terimlerin ötesinde somut adımlar bekliyor.

"İnsan Odaklı" Söylem ve Sahadaki Gerçekler

Belediye Başkanı Muharrem Erkek, konuşmasında kulağa hoş gelen bir vizyon çizdi: "Merkeze otomobili değil, insanı koymalıyız."

Bu felsefe teoride doğru olsa da, Çanakkaleli her sabah ve akşam saatlerinde kilitlenen trafikte, "insan odaklı" değil "çile odaklı" bir deneyim yaşıyor. Başkan Erkek’in bu vizyonu, mevcut toplu taşıma sistemindeki aksaklıklar ve alternatif yolların eksikliğiyle nasıl örtüşecek, merak konusu.

Raylı Sistemde "Veri" Maskesi ve Gerçekler: Çaresizlik mi, Manipülasyon mu?

Çalıştayın en çok tartışma yaratan bölümü, Başkan Muharrem Erkek’in yıllardır beklenen raylı sistem projesini "bilimsel veriler" adı altında rafa kaldırması oldu. Başkan, Ulaştırma Bakanlığı kriterlerini referans göstererek; tramvay için saatte 7.000, hafif raylı sistem için 10.000 yolcu gerektiğini, Çanakkale’de ise bu sayının en yoğun saatte (pik saat) dahi 900 civarında kaldığını savundu.

Ancak bu açıklama, çözüm bekleyen vatandaşta ikna edici olmaktan çok, "kılıf uydurma" hissi uyandırdı. Akıllara hemen şu can alıcı sorular geliyor:

Nüfusu Az Olan Yapıyor da Biz Neden Yapamıyoruz? Türkiye'de nüfusu Çanakkale’den daha az veya benzer ölçekte olan iller (örneğin Uşak gibi şehirler) raylı sistem vizyonunu ortaya koyup projelendirirken, Çanakkale gibi turizmin, tarihin ve üniversitenin başkenti olan bir şehirde "sayı yetmiyor" demek, teknik bir zorunluluk mu yoksa vizyon eksikliğinin itirafı mı?

Veriler Manipüle mi Ediliyor? Başkanın bahsettiği "900 yolcu" verisi, mevcut durumun mu yoksa mevcut çaresizliğin mi resmi?

• Şehirde üniversite öğrencileri dersten çıkıp durağa geldiğinde otobüse binemiyor.

• Hastane yolundaki vatandaş, saatlerce ayakta gitmemek veya dolu geçen otobüsler yüzünden durağa küsüp alternatif (yürüyeme, taksi, özel araç) yollar arıyor.

Sistem vatandaşı taşıyamadığı için yolcu sayısı düşük görünüyor olabilir mi? İnsanlar otobüs bulamadığı için "yolcu" istatistiğine giremiyor olabilir mi? Olmayan hizmetin talebi, istatistiklere yansımaz. Ulaşım biliminde buna "bastırılmış talep" denir.

Arz, Talebi Yaratmaz mı? Modern şehircilikte ulaşım planlaması "bugün kaç kişi otobüse bindi" diye değil, "konforlu bir sistem getirirsek kaç kişi aracını bırakıp buna biner" vizyonuyla yapılır. Çanakkale halkı, konforlu, dakik ve medeni bir raylı sistem olsa, özel aracını bırakıp bu sistemi kullanmayacak mı?

Görünen o ki; "Yolcu sayısı yetersiz" söylemi, maliyetli ve zahmetli bir yatırımdan kaçınmak için kullanılan "bilimsel" bir kalkandan ibaret olabilir. Çanakkale halkı, verilerin arkasına sığınan mazeretleri değil, o verileri değiştirecek cesur bir iradeyi bekliyor.

Sosyal Medyada "Oyalama" Tepkisi

Haberin duyulmasıyla birlikte sosyal medyada Çanakkalelilerin tepkisi gecikmedi. Pek çok vatandaş, yıllardır süregelen sorunların "çalıştay", "sempozyum" ve "panel" adları altında konuşulduğunu ancak icraata geçilmediğini savunuyor.

Vatandaşların ortak eleştirisi şu yönde: "Biz sorunu biliyoruz, çözümü de az çok tahmin ediyoruz. Tekrar tekrar durum tespiti yapmak, bir 5 yıl daha zaman kazanmak için mi?"

Rektörden "Simülasyon" Vaadi

ÇOMÜ Rektörü Prof. Dr. R. Cüneyt Erenoğlu ise üniversitenin teknik gücünü sahaya süreceğini belirtti. "Anlık hareketlilik envanteri" ve "Ulaşım simülasyon laboratuvarları" kurulacağını açıkladı.

Akademik destek şüphesiz kıymetli. Ancak Çanakkale halkı, simülasyon ekranlarında akıp giden sanal trafiği değil, Cuma Pazarı kavşağında, İskele meydanında veya Troya Caddesi'nde gerçekten akan bir trafiği görmek istiyor.

Raporlar Rafta mı Kalacak?

Vali Toraman’ın da "Kent merkezi çok sıkıştı" diyerek teyit ettiği bu tablo karşısında, bu çalıştayın sonucu merakla bekleniyor. Eğer bu toplantıdan çıkan sonuçlar, süslü bir "Sonuç Bildirgesi" olarak raflarda tozlanmaya terk edilirse, sosyal medyadaki "zaman kazanma taktiği" eleştirileri haklı çıkacak.

Çanakkale’nin ihtiyacı olan şey; verilerin arkasına sığınarak "yapamayız" diyen bir yönetim değil, o verileri değiştirecek vizyonu ortaya koyan bir iradedir.

Sizin düşünceniz ne? Çanakkale’de raylı sistem gerçekten lüks mü, yoksa ertelenemez bir ihtiyaç mı? Veriler gerçeği yansıtıyor mu?