Türkiye'nin İlk İklim Kanunu Nedir? Neleri Kapsamaktadır?

İklim Kanunu Nedir?

İklim Kanunu, bir ülkenin iklim değişikliğiyle mücadele etmek ve sera gazı salımını azaltmak için uyguladığı bağlayıcı yasal düzenlemelerin bütünüdür.

Türkiye'de 2 Temmuz 2025 tarihinde kabul edilen İklim Kanunu, bu alandaki ilk kapsamlı yasal adımdır. Kanunun amacı, çevreyi korumak, iklim değişikliğine uyum sağlamak, emisyonları azaltmak ve ülkenin 2053 yılına kadar “net sıfır emisyon” hedefine ulaşmasını sağlamaktır.

Kanun iklim değişikliği ile mücadelede esas olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetim ile bunlara ilişkin yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını kapsıyor.*

Kanunun Amacı Nedir?

Yeni İklim Kanunu, Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefine ulaşabilmesi için yasal bir çerçeve oluşturuyor. Kanun; çevre koruma, sürdürülebilir kalkınma, emisyonların azaltılması ve iklim değişikliğine uyum sağlanması konularını kapsıyor.

Neleri Kapsıyor?

İklim Kanunu, çevresel etkilerin azaltılması ve yeşil dönüşümün sağlanması amacıyla birçok yeni düzenleme getiriyor:

• Sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve raporlanması zorunlu hale geldi.
  

• Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurularak, karbon salım hakları piyasaya açılıyor.
  

• Her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Kurulu kurulacak.
  

• Afet riski yüksek bölgelerde erken uyarı ve uyum sistemleri geliştirilecek.
  

• Tarım, enerji, sanayi ve ulaştırma sektörlerine yönelik özel düzenlemeler getirildi.

Uygulama Takvimi

• 2026 sonuna kadar ETS sisteminin hukuki ve teknik altyapısı tamamlanacak.
  

• 31 Aralık 2027’ye kadar tüm iller, yerel iklim uyum eylem planlarını hazırlamak zorunda.
  

• 2028 itibarıyla sistemin tüm unsurlarıyla birlikte yürürlüğe girmesi hedefleniyor.
  

Yararları (Olumlu Yönleri)

1. Çevre ve doğa korunacak: Ormanlar, su kaynakları, tarım alanları daha etkin korunacak.
   

2. Temiz enerji ve teknolojiye geçiş hızlanacak: Güneş, rüzgar gibi kaynaklar ön planda olacak.
   

3. Uluslararası uyum sağlanacak: Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı ile ticarette avantaj sağlanacak.
   

4. İklim risklerine hazırlık güçlenecek: Yerel yönetimler için afet ve uyum planları zorunlu olacak.
   

Zorluklar (Eleştirilen Yönler)

1. Küçük işletmeler için maliyetli olabilir: Raporlama ve dönüşüm süreçleri ek yük getirebilir.
   

2. Bürokratik süreçler artabilir: Emisyon bildirimi, plan hazırlığı gibi işlemler takip gerektirecek.
   

3. Kırsal üreticiler uyum sürecinde zorlanabilir: Tarım ve hayvancılık sektörleri için teknik destek gerekebilir.
   

4. Denetim mekanizmalarının etkisi tartışmalı: Uygulamada aksaklıklar yaşanması olası.

Türkiye’nin ilk İklim Kanunu, çevre ve ekonomi politikalarında yeni bir dönemi başlatıyor.
Kanun, sadece doğayı korumayı değil; aynı zamanda kalkınmayı sürdürülebilir ve uluslararası standartlara uygun hale getirmeyi amaçlıyor.

Ancak uygulamada karşılaşılabilecek zorluklar ve sektörlerin geçiş sürecinde yaşayacağı sıkıntılar, bu dönüşümün dikkatle yönetilmesini zorunlu kılıyor.

Şeffaflık ve Adil Geçiş İlkeleri

İklim değişikliğiyle mücadelede genel ilkeleri belirleyen Kanuna göre, Türkiye “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesiyle hareket edecek. Kanunda eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve adil geçiş esas alınacak. Kamu kurumları, kuruluşlar ve özel sektör alınan tedbirlere uymakla yükümlü olacak.

Daha Temiz ve Verimli Üretim

Kanun ile ekonominin iklim kaynaklı olumsuzluklara karşı dirençli hale getirilmesi hedefleniyor. Sanayi sektörleri başta olmak üzere tarım, hayvancılık, şehirler ve yeşil alanlarda daha temiz ve verimli üretim süreci yasal güvence altına alınacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı’nın Görevleri

İklim Değişikliği Başkanlığı kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak, sera gazı azaltım ve uyum faaliyetlerini izleyecek. Ayrıca Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurularak işletmelerin sera gazı izni alması zorunlu hale gelecek. Karbon fiyatlandırmasına ilişkin mekanizmalar Başkanlığın yetkisinde olacak.

Ulusal ve Yerel Eylem Planları

Net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda ulusal strateji ve eylem planları hazırlanacak. Yerel düzeyde ise 2027 yılına kadar her ilde İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak ve vali başkanlığında yerel planlar hazırlanacak.

Türkiye Yeşil Taksonomisi

Başkanlık, finansal kaynakların yönlendirilmesi için Türkiye Yeşil Taksonomisini kuracak. Döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamaları çerçevesinde ürünlerin geri dönüşümü ve yeniden kullanımı zorunlu hale gelecek.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması

Türkiye Gümrük Bölgesine ithal edilen mallar için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek. Raporlama ve uygulama esasları Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.

Karbon Piyasası Kurulu

Karbon Piyasası Kurulu, Çevre, Enerji, Maliye, Sanayi, Ticaret, Tarım, Ulaştırma Bakanlıkları ile ilgili kurum temsilcilerinden oluşacak. ETS piyasasında tahsisatlar, ücretsiz dağılımlar ve satış miktarları kurul tarafından belirlenecek.

Temiz Teknolojiler ve Araştırma

Karbon yakalama, depolama, hidrojen teknolojileri gibi alanlarda yatırımlar desteklenecek. Başkanlık bu alandaki projeleri yönlendirecek, araştırma merkezleri kurulabilecek.

Eğitim ve Farkındalık

Tüm eğitim düzeylerinde müfredatlar güncellenerek iklim değişikliği ve yeşil dönüşüm dersleri eklenecek. Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK koordinasyonunda yeşil iş gücünün yetiştirilmesi sağlanacak.

Afet ve Gıda Güvenliği

Doğa temelli çözümlerle iklim dirençli tarım ve gıda güvenliği sağlanacak. Erken uyarı sistemleri geliştirilecek, iklim kaynaklı afetlerin zararları azaltılacak.

Su Yönetimi ve Doğa Koruma

Orman, tarım ve sulak alanlarda karbon yutakları korunacak. Su yönetimi güçlendirilecek, denizel ve karasal korunan alanların oranı artırılacak.

2027’ye Kadar Tamamlanacak

Tüm kurum ve kuruluşlar mevzuata uyumlu eylem planlarını 31 Aralık 2027’ye kadar tamamlayacak. Cumhurbaşkanı bu süreyi bir yıl uzatma yetkisine sahip olacak.

Bakanlık Açıklaması

Haber Merkezi