Dijital Pazarlar Yasası Geliyor: Teknoloji Devlerine Ciro Bazlı Ceza

Türkiye, dijital pazarlarda rekabeti güçlendirmek ve kullanıcı haklarını korumak amacıyla hazırlanan “Dijital Pazarlar Yasası” taslağı üzerinde son aşamaya geldi. Rekabet Kurumu öncülüğünde geliştirilen tasarı, küresel teknoloji devlerinin ve yerli platformların algoritma düzenlemeleri ve uygulamalarına yönelik şeffaflık zorunluluğu getirirken, kurallara uymayan şirketlere yıllık cirolarının yüzde 10’una kadar idari para cezası kesilmesini öngörüyor. Şayet son beş yıl içinde en az iki kez ihlal tespit edilirse, ceza oranı yüzde 20’ye kadar çıkacak.

Tasarının Temel Amacı ve Kapsamı

Yeni yasa taslağı, dijital pazarlarda “geçit bekçisi” (gatekeeper) konumundaki büyük platformları hedefliyor. Google, Apple, Meta, Amazon gibi uluslararası devlerin yanı sıra Trendyol, Sahibinden ve Yemeksepeti gibi yerel aktörler de düzenlemenin kapsamına dahil ediliyor. Tasarının ana hedefleri şöyle sıralanıyor:

• Algoritma düzenlemesi ve şeffaflık: Platformlar, arama motoru ve pazar yerlerinde kullandıkları sıralama algoritmalarının temel kriterlerini kamuoyuna açıklamak ve denetleyici kuruma raporlamak zorunda kalacak.
  

• Erişim esnekliği: Kapalı sistemlere sahip uygulama mağazalarının, üçüncü taraf yazılımlara ve geliştiricilere eşit erişim imkânı tanıması beklenecek.
  

• Veri işlemede adalet: Kullanıcı verilerinin yalnızca açık rıza temelli işlenmesi ve ticari amaçlarla sınırlı kullanımına dair net kurallar getirilecek.
  

• Rekabetçi fırsat eşitliği: Platformlar, kendi hizmet ve ürünlerini haksız avantajla öne çıkaramayacak; bağımsız satıcı ve hizmet sağlayıcıların rekabet şansı korunacak.
  
  

Bu kapsamda Rekabet Kurulu, platformların algoritma değişikliklerini önceden bildirmesini ve olası olumsuz etkileri minimize etmesini sağlayacak bir denetim mekanizması kuracak. Denetim raporları, yılda en az bir kez Meclis’e sunulacak.

Teknoloji Devlerine Kesilecek Cezalar

Dijital Pazarlar Yasası taslağında en dikkat çekici madde, “teknoloji devleri ceza” başlığı altında toplanan yaptırımlar. Kurallara uymayan şirketler için öngörülen yaptırımlar şöyle:

• Yıllık cironun %10’una kadar idari para cezası: İlk ihlalde devreye girecek cezanın üst limiti, ilgili şirketin bir önceki yıla ait toplam cirosunun %10’u olarak belirlendi.
  

• Yinelemeli ihlallerde yükselen yaptırım: Son beş yıl içinde iki veya daha fazla kural ihlali tespit edilen platformlar için ceza oranı %20’ye kadar çıkarılabilecek.
  

• Yaptırım çeşitliliği: Para cezasının yanı sıra geçici kısıtlamalar veya faaliyet durdurma kararları da gündeme gelebilecek.
  
  

Rekabet Kurulu Başkanı’nın Bloomberg’e verdiği bilgiye göre, cezaların amacı yalnızca caydırıcılık oluşturmak değil, aynı zamanda dijital pazarlarda adil rekabet koşullarının uzun vadeli olarak korunmasını sağlamak.

Meclis Takvimi ve Beklentiler

Tasarı üzerinde çalışmaların tamamlanmasının ardından, düzenlemenin Mayıs ayı son haftasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu’na sunulması planlanıyor. Özellikle “algoritma düzenlemesi” maddesi, komisyonda yapılacak sunum ve değerlendirmelerin odağında bulunacak. Google yetkilileri de 8 Mayıs 2025 tarihinde Meclis’te tasarıyla ilgili sunum yapacak; böylece arama motoru algoritmalarının nasıl değişeceği konusunda bilgi alışverişi gerçekleştirilecek.

Tasarıya ilişkin beklentiler şu şekilde özetleniyor:

• Yazılımların ve algoritmaların işleyiş mantığının açıklığa kavuşturulması, kullanıcı güvenini artıracak.
  

• Para cezalarının yıllık ciroya endeksli olması, platformların büyüklüğüne göre orantılı bir yaptırım mekanizması oluşturacak.
  

• Yerel ve küresel dijital aktörler arasında adil rekabet şartları tesis edilecek.
  

Rekabet hukuku uzmanları, tasarının Avrupa Birliği’nin Dijital Piyasalar Yasası’ndan (DMA) esinlendiğini ve yerel ihtiyaçlara göre uyarlandığını belirtiyor. Uzmanlar, “Türkiye’nin dijital ekosistemdeki konumunu güçlendirecek adımlar atıldığını, ancak teknik detaylarda şeffaflığın sağlanması gerektiğini” vurguluyor. Ayrıca sektörde, özellikle algoritma değişikliklerinin küçük ve orta ölçekli işletmeler üzerindeki etkilerini minimize edecek düzenlemelerin önemine dikkat çekiliyor.

Büyük teknoloji şirketlerinin Türkiye ofisleri henüz resmi bir açıklama yapmazken, bazı yerel platformlar – örneğin Trendyol ve Sahibinden – tasarının rekabeti artırıcı yönünü olumlu karşıladıklarını ifade ediyor.

Türkiye’nin “Dijital Pazarlar Yasası” taslağı; algoritma düzenlemesi, şeffaflık, erişim esnekliği ve yaptırım mekanizmalarını bir araya getirerek dijital ekosistemde adil rekabeti pekiştirmeyi amaçlıyor. Meclis sürecinin tamamlanmasının ardından yürürlüğe girecek yasa, global ve yerel dijital aktörleri rekabet koşullarına uymaya zorlayarak Türkiye’de dijital ekonominin sağlıklı büyümesine katkı sağlayacak.

Haber Merkezi